Ποντίκια αναπλάθουν δέρμα

• 
  0

   

Η ικανότητα εντοπίζεται για πρώτη φορά σε θηλαστικά και ίσως να μπορεί να «ξυπνήσει» και στον άνθρωπο

Το αφρικανικό αγκαθωτό ποντίκι Acomys percival «σχίζει» το δέρμα του για να ξεφύγει από τους θηρευτές και δημιουργεί ξανά καινούργιο Πηγή Ashley W. Seifert

Λονδίνο 

Στα κινούμενα σχέδια οι σκηνές καταδίωξης όπου ο «κακός» φθάνει σε απόσταση αναπνοής από τον «καλό» και τον αρπάζει από τον γιακά για να του μείνει τελικά στο χέρι μόνο το παλτό ή το πουκάμισο αφού ο κάτοχός του έχει απαλλαγεί επιδέξια από αυτό και έχει κάνει φτερά είναι συνηθισμένες. Οσο και αν ακούγεται τραβηγμένο, ανάλογα περιστατικά συμβαίνουν στην πραγματική ζωή όχι με παλτό ή πουκάμισα αλλά με το ίδιο το δέρμα:

Δυο είδη ποντικών της Αφρικής ακολουθούν, όπως ανακαλύφθηκε, αυτήν  ακριβώς τη στρατηγική για να ξεφεύγουν από τους θηρευτέ. Το δέρμα τους σχίζεται εύκολα ώστε, αν κάποιο αρπακτικό πάει να τα γραπώσει ή να τα δαγκώσει, να μπορούν να αφήνουν πίσω ολόκληρα κομμάτια του και να συνεχίζουν τον δρόμο τους σώα – και σύντομα αβλαβή, με φρέσκια επιδερμίδα.

Το γεγονός δεν είναι ακριβώς πρωτότυπο: ανάλογη ικανότητα απώλειας και αναγέννησης τμημάτων του σώματός τους διαθέτουν οι σαύρες, τα φίδια, οι σαλαμάνδρες, οι αστερίες και κάποια έντομα. Τα αφρικανικά ποντίκια όμως είναι τα μόνα θηλαστικά στα οποία έχει παρατηρηθεί κάτι τέτοιο. Μελετώντας μάλιστα το φαινόμενο οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι στη θέση των «μπαλωμάτων» του δέρματος που λείπει δεν αναπτύσσουν ουλώδη ιστό – όπως τα κοινά ποντίκια ή ο άνθρωπος – αλλά ένα πλήρως φυσιολογικό δέρμα. Η ανακάλυψη αναμένεται να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για την ανάπλαση ιστών, και μάλιστα σε ένα θηλαστικό πολύ κοντινό σε εμάς.

Απιαστα αγκαθωτά ποντίκια

Τα αγκαθωτά ποντίκια της Κένυας – και συγκεκριμένα τα είδη Acomys kempi καιAkomys percivali – είναι τρωκτικά που αποτελούν στενούς συγγενείς των ποντικών και των αρουραίων. Εχουν ονομαστεί έτσι επειδή η ράχη τους είναι καλυμμένη από αγκαθωτές σκληρές τρίχες, παρόμοιες με του σκαντζόχοιρου αλλά πιο μαλακές και ακίνδυνες για τους θηρευτές.

Τα ποντίκια αυτά ήταν γενικώς «ασύλληπτα»: οι ιστορίες από κενυάτες φυσιοδίφες που έλεγαν ότι, ενώ τα έπιαναν ζωντανά σε παγίδες, όταν προσπαθούσαν να τα σηκώσουν τους ξέφευγαν ως δια μαγείας και έμεναν τελικά μόνο με ένα κομμάτι δέρμα στα χέρια τους ήταν πολλές. Τόσες ώστε να βάλουν τον Ασλεϊ Σάιφερτ, αναπτυξιακό βιολόγο του Πανεπιστημίου της Φλόριδας στη Γκέινσβιλ, σε σκέψεις. Αν και δυσκολευόταν να τις πιστέψει, αποφάσισε να πάει επί τόπου γιια να δει τι συμβαίνει.

Κατορθώνοντας τελικά να πιάσει στα χέρια του και να εξετάσει και τα δυο είδη, ο ειδικός διαπίστωσε ότι οι φαινομενικά απίθανες ιστορίες δεν απείχαν καθολου από την αλήθεια. Ανακάλυψε ότι ολόκληρα κομμάτια από το δέρμα των ποντικών «ξεκολλούσαν» πολύ εύκολα, περίπου από το 60% της επιφάνειας της ράχης τους.«Ενιωσα τεράστια έκπληξη» αφηγήθηκε μιλώντας στο «New Scientist».

Ανάπλαση ιστών και στα θηλαστικά!

Εξετάζοντας τα ζώα στο εργαστήριο ο κ. Σάιφερτ είδε ότι το δέρμα τους είναι διαφορετικό από εκείνο των άλλων συγγενών τους: ενώ το δέρμα των κοινών ποντικών είναι ανθεκτικό και ελαστικό, στα αγκαθωτά ποντίκια είναι αδύναμο και «σπάζει» εύκολα. Το ακόμη πιο εκπληκτικό ήταν όμως ότι στη θέση των κενών που δημιουργούνταν όταν σχιζόταν τα αφρικανικά είδη ανέπτυσσαν πολύ γρήγορα καινούργιο δέρμα, με αδένες, θύλακες και τρίχες. Επίσης αν τα αφτιά τους τρυπούσαν, οι τρύπες έκλειναν επίσης γρήγορα με τη δημιουργία χόνδρου και δέρματος.

Τέτοιου είδους ικανότητες ανάπλασης δεν έχουν παρατηρηθεί ως τώρα σε άλλα θηλαστικά. Για τον λόγο αυτόν η ανακάλυψη θεωρείται ότι ενδέχεται να φέρει στο φως άγνωστα και βαθιά «μυστικά όπλα» που ίσως διαθέτει και ο άνθρωπος. Οπως διαπιστώθηκε, τα τραυματισμένα ζώα άρχιζαν να παράγουν μαζικές ποσότητες κυττάρων που έμοιαζαν με βλάστημα (ένα συσσωμάτωμα από κύτταρα παρόμοια με τα βλαστικά που συνδέεται με την αναγέννηση των άκρων σε άλλα είδη), κάτι το οποίο υποδηλώνει ότι χρησιμοποιούν κάποιον αρχαίο μηχανισμό. «Θα πρέπει να υπάρχει ένα βασικό αποτύπωμα το οποίο έχει διατηρηθεί» εξήγησε ο κ. Σάιφερτ.

Επόμενο βήμα των ερευνητών θα είναι να διερευνήσουν τις μοριακές διεργασίες και τα γενετικά δίκτυα που κατευθύνουν τη διαδικασία της ανάπλασης στα δυο αφρικανικά είδη ποντικών. Ο κ. Σάιφερτ, όπως δήλωσε στην επιθεώρηση «Nature» όπου και δημοσιεύθηκε η μελέτη, ελπίζει ότι ίσως αυτή η ικανότητα να μπορεί, με τους κατάλληλους χειρισμούς, να «ξυπνήσει» και στον άνθρωπο.

«Εξετάζοντας τα κοινά γενετικά αποτυπώματα που υπάρχουν σε όλα τα σπονδυλωτά ελπίζουμε να βρούμε κάποια που θα μπορούσαμε να ενεργοποιήσουμε στους ανθρώπους» εξήγησε ο ερευνητής. «Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο ώστε να γυρίσουμε πίσω τη διαδικασία στα θηλαστικά και να κάνουμε κάτι που ολόκληρο το σύστημα θα ξέρει πώς να κάνει».